1) اصل کلی: اقامت خانوادگی وابسته به «نفر اصلی» است

وقتی شما اقامت خانوادگی می‌گیرید، اجازه اقامت شما بر اساس وضعیت یک شخص دیگر (مثلاً همسر یا سرپرست) صادر می‌شود — به همین دلیل وضعیت آن «نفر اصلی» روی اقامت شما مستقیم اثر دارد. اگر وضعیت او تغییر کند، اقامت شما هم در معرض تغییر قرار می‌گیرد.

2) مواردی که معمولاً باعث ابطال یا عدم تمدید اقامت خانوادگی می‌شوند

• نفر اصلی اجازه کارش را از دست بدهد یا از ترکیه خارج/محروم شود: اگر دلیل اصلیِ صدور اقامت (مثلاً اجازه کار یا اقامت ملکی) از بین برود، اداره مهاجرت ممکن است اقامت وابسته را تمدید نکند یا آن را باطل کند.

• ابطال یا پایان‌یافتن اقامتِ نفر اصلی (مثلاً اقامت ملکی یا کاری او باطل شود): چون مدت اقامت خانواده معمولاً تا تاریخ و شرایط اقامتِ نفر اصلی تعیین می‌شود، باطل شدن یا عدم‌تمدیدِ اقامت اصل می‌تواند منجر به پایان اقامت خانواده شود.

• جرم یا شکایت جدی علیه نفر اصلی که باعث اخراج یا عدم‌تمدید شود: در صورت وقوع جرائم مهم (مجرمانه یا تهدید‌کننده امنیت عمومی) که به ابطال یا عدم‌تمدید اقامت حامی منجر شود، اقامت وابسته نیز در خطر قرار می‌گیرد.

• سوءاستفاده از هدف اقامت یا عدم رعایت شرایط: اگر مشخص شود اقامت خانوادگی برای منظور دیگری استفاده شده (مثلاً کار غیرقانونی بدون مجوز، یا عدم انجام تعهدات مندرج در درخواست)، قابلیت ابطال وجود دارد.

3) آثار عملی روی اعضای خانواده

• در بسیاری از موارد، اداره مهاجرت ابتدا تمدید را رد می‌کند یا اعلام ابطال می‌نماید و اعضای خانواده فرصت دارند در مهلت قانونی اعتراض کنند یا برای انواع دیگر اقامت اقدام کنند.

• در برخی شرایط (مثل مرگ حامی) قانون اجازه می‌دهد دارنده اقامت خانوادگی تا پایان مدت اقامت فعلی بماند و بعداً برای نوع دیگری از اقامت درخواست دهد.

• اگر اقامت باطل شود و کسی مدت زیادی در ترکیه بماند بدون مجوز، ممکن است با جریمه یا اخراج روبه‌رو شود

4) چه گزینه‌هایی وجود دارد اگر اقامت خانوادگی ‌تان به خطر افتاد؟

• اعتراض اداری یا شکایت حقوقی علیه تصمیم ابطال/رد (معمولاً مهلت 60 روزه برای شکایت وجود دارد).

• درخواست نوع دیگری از اقامت (مثلاً از خانوادگی به تحصیلی، کوتاه‌مدت یا کاری) در صورت برآورده کردن شرایط.

• بازگشت موقت به کشور مبدا و اقدام از دفتر کنسولی در صورت نیاز (بسته به وضعیت پرونده).

• همراهی با وکیل برای ارزیابی احتمال موفقیت در اعتراض یا تبدیل وضعیت.

بله، امکانش هست — اما فقط اگر شرکت یک شرط مهم را داشته باشد:

برای شرکت‌هایی که تازه تأسیس شده‌اند و هنوز صورت‌های مالی سالانه ندارند، باید حداقل ۵۰۰ هزار لیر سرمایه پرداخت‌شده داشته باشند تا بتوانند برای نیروی خارجی مجوز کار بگیرند.
این شرط از ابتدای سال ۲۰۲۵ در ارزیابی درخواست‌ها اعمال می‌شود.

نکات مهمی که باید بدانید

• اگر سرمایه شرکت کمتر از ۵۰۰ هزار لیر باشد، درخواست نیروی خارجی در اغلب موارد رد می‌شود.

• این شرط مخصوص شرکت‌های جدید و درخواست اجازه کار برای شریک یا کارمند خارجی است.

• شرکت باید پس از دریافت مجوز، در بازه تعیین‌شده استخدام شهروند ترک را هم رعایت کند (مثل الزام ۵ کارمند ترک).

• برای شرکت‌های قدیمی‌تر، معیارهای جایگزین مثل حجم فروش یا صادرات هم پذیرفته می‌شود.

دیپلم آبی یا Mavi Diploma یک مدرک مکمل بین‌المللی است که همراه با دیپلم اصلی دانشگاه صادر می‌شود و به زبان انگلیسی ارائه می‌شود. هدف آن استانداردسازی اطلاعات مدرک تحصیلی است تا دانشگاه‌ها و کارفرمایان در خارج از ترکیه، به‌ویژه در کشورهای اروپایی، بتوانند سطح و محتوای تحصیلات شما را دقیق‌تر درک کنند.

این مدرک شامل اطلاعاتی مانند:

رشته و گرایش تحصیلی (به انگلیسی و ترکی)
واحدهای گذرانده شده و نمرات
برنامه درسی و محتوای دروس
مهارت‌ها و توانمندی‌های کسب شده
سطح تحصیلات و مقایسه با استانداردهای بین‌المللی
به عبارتی، Mavi Diploma یک شناسنامه بین‌المللی برای دیپلم شماست که آن را برای ادامه تحصیل یا کار در خارج معتبرتر و قابل فهم‌تر می‌کند.

هدف و مزایای دیپلم آبی

تسهیل پذیرش تحصیلی در اروپا و سایر کشورها: دانشگاه‌ها راحت‌تر می‌توانند سطح و محتوای تحصیلات شما را ارزیابی کنند.
افزایش شانس استخدام بین‌المللی: کارفرمایان خارجی با دیدن Mavi Diploma متوجه می‌شوند که مدرک شما مطابق استانداردهای بین‌المللی است.
اعتبار بیشتر مدرک دانشگاهی: نشان‌دهنده کیفیت آموزش و استانداردهای دانشگاه شماست.
پشتیبانی رسمی برای معادل‌سازی مدرک: مخصوصاً برای ادامه تحصیل در مقاطع بالاتر در کشورهای عضو European Higher Education Area (EHEA).
توجه: دیپلم آبی جایگزین دیپلم اصلی نیست و همواره باید همراه دیپلم اصلی و ریزنمرات ارائه شود.

دانشگاه‌های خصوصی ترکیه که دیپلم آبی ارائه می‌دهند

برخی از دانشگاه‌های مشهور خصوصی که Mavi Diploma صادر می‌کنند:
Atılım Üniversitesi، Başkent Üniversitesi، Beykent Üniversitesi، Bahçeşehir Üniversitesi، Bilkent Üniversitesi، Çağ Üniversitesi، Fatih Üniversitesi، Koç Üniversitesi، Maltepe Üniversitesi، Nişantaşı Üniversitesi، Okan Üniversitesi، Özyeğin Üniversitesi، Sabancı Üniversitesi، Yaşar Üniversitesi، İstanbul Arel Üniversitesi، İstanbul Aydın Üniversitesi، İzmir Ekonomi Üniversitesi، İstanbul Bilgi Üniversitesi، Üsküdar Üniversitesi، İstinye Üniversitesi، Doğuş Üniversitesi، Işık Üniversitesi

اکثر دانشگاه‌های خصوصی Vakıf دانشگاه‌ها جزو این فهرست هستند و پس از فارغ‌التحصیلی می‌توانند Mavi Diploma را به دانشجو ارائه دهند.

بله، در ترکیه حتی اگر مدارک شما کامل و معتبر باشد، باز هم امکان دارد درخواست اقامت رد شود. دلیل اصلی این است که مأموراداره مهاجرت (Göç İdaresi) اختیار کامل برای تصمیم‌گیری دارد و صرف داشتن مدارک کافی، تضمینی برای صدور اقامت نیست.

دلایل رایج رد اقامت

1. هدف اقامت نامشخص یا غیرقانونی:

اگر اداره مهاجرت تشخیص دهد هدف شما از اقامت (توریستی، تحصیلی، کاری، ملکی یا خانوادگی) قانع‌کننده نیست، درخواست ممکن است رد شود.

2. مشکلات تمکن مالی یا بیمه:

نبود شرایط مالی کافی یا بیمه درمانی معتبر یکی از دلایل اصلی رد درخواست‌ها است.

3. مشکل در آدرس محل اقامت:

اجاره‌نامه یا آدرس ارائه شده باید رسمی و قابل تأیید باشد؛ در غیر این صورت احتمال رد وجود دارد.

4. سابقه یا مسائل امنیتی:

سوابق کیفری، مسائل امنیتی یا خطر برای نظم عمومی می‌تواند باعث رد شود.

5. اقامت توریستی چندبار تمدید شده:

در سال ۲۰۲۵ به خصوص برای اقامت توریستی، اداره مهاجرت حساسیت بیشتری دارد و تقریباً ۹۰٪ درخواست‌های تمدید رد می‌شوند، حتی اگر مدارک کامل باشد. امسال حتی افرادی که ۱۵ تا ۲۰ سال اقامت داشتند هم با رد درخواست مواجه شدند.

امکان اعتراض و اصلاح تصمیم

• اگر فکر می‌کنید رد اقامت به اشتباه یا به دلیل ارزیابی نادرست بوده، می‌توانید اعتراض اداری به اداره مهاجرت استان ارائه دهید و مدارک تکمیلی ارائه کنید.

• در صورت نتیجه نگرفتن، می‌توان دادخواست به دادگاه اداری مطرح کرد که در صورت رأی به نفع شما، ممکن است اجازه اقامت صادر شود.

• با این حال، برای اقامت توریستی که چند بار تمدید شده، حتی اعتراض هم ممکن است نتیجه ندهد و تنها راه تغییر نوع اقامت است.

جواب کوتاه و روشن: بله، می‌شود — اما یک شرط خیلی مهم وجود دارد که بسیاری از افراد از آن خبر ندارند.

طبق رویه و مقررات اداره مهاجرت ترکیه، اگر درخواست اقامت شما به هر دلیلی رد شود، شما تا ۶ ماه پس از تاریخ رد شدن اجازه ندارید برای همان نوع و همان هدف اقامت دوباره درخواست ثبت کنید. یعنی اگر برای اقامت دانشجویی درخواست داده‌اید و رد شده، امکان ثبت دوباره همان درخواست تا پایان این دوره وجود ندارد.

اما یک نکته مهم دیگر هم هست:

✔️ اگر بخواهید برای نوع دیگری از اقامت اقدام کنید (مثلاً خانوادگی، کاری، سرمایه‌گذاری و…)، در بسیاری از موارد نیازی به صبر کردن ۶ ماه نیست و می‌توانید بلافاصله درخواست جدید ثبت کنید؛ البته به شرطی که مدارک کامل و شرایط لازم آن نوع اقامت را داشته باشید.

بنابراین:

اگر هدفتان همان نوع اقامت قبلی است → ۶ ماه باید صبر کنید.
اگر قصد دارید نوع اقامت را عوض کنید → معمولاً می‌توانید سریع‌تر اقدام کنید.
در نهایت، مهم‌ترین قدم این است که ابلاغیه رد را با دقت بخوانید، چون دلیل رد شدن دقیقاً مشخص می‌شود و می‌دانید باید چه چیزی را اصلاح کنید تا هنگام اقدام دوباره، دوباره به مشکل نخورید.

پس حتماً مدارکتان را کامل کنید، اطلاعات درست وارد کنید و مراحل را کاملاً قانونی جلو ببرید تا گرفتار محدودیت ۶ ماهه نشوید.